Υλοποιήσεις
Εισαγωγή
Όπως ξέρετε οι περισσότεροι/ες από σας, το Linux είναι απλά ένας πυρήνας. Και για πολύ καιρό, ο πυρήνας Linux έτρεχε μόνο σε μηχανήματα της σειράς Intel x86, από την αρχιτεκτονική 386 και μεταγενέστερες.
Αυτό δεν είναι πια αλήθεια. Ο πυρήνας του Linux έχει τώρα υλοποιηθεί σε μια μεγάλη και αυξανόμενη λίστα από αρχιτεκτονικές. Και με πολύ μικρή χρονική απόσταση, έχουμε υλοποιήσει το Debian σ' αυτές τις αρχιτεκτονικές. Γενικά, αυτή είναι μια διαδικασία που κολλά αρκετά στο ξεκίνημα (καθώς προσπαθούμε να κάνουμε την libc και το πρόγραμμα δυναμικής σύνδεσης να δουλεύουν ομαλά), και στη συνέχεια μια σχετικά ρουτινιάρικη αν και μακρόσυρτη δουλειά της προσπάθειας επαναμεταγλώττισης όλων των πακέτων μας στις καινούριες αρχιτεκτονικές.
Το Debian είναι ένα λειτουργικό σύστημα (ΛΣ), όχι ένας πυρήνας (στην πραγματικότητα, είναι κάτι παραπάνω από ένα ΛΣ αφού περιλαμβάνει χιλιάδες προγράμματα εφαρμογών). Έτσι, αν και οι περισσότερες υλοποιήσεις του Debian βασίζονται στον πυρήνα Linux, υπάρχουν επίσης και υλοποιήσεις που βασίζονται στον πυρήνα Hurd και στο παρελθόν υπήρξαν υλοποιήσεις για τους πυρήνες FreeBSD και NetBSD.
Περισσότερες υλοποιήσεις μπορεί να αναφέρονται στο Wiki.
Λίστα επίσημων υλοποιήσεων
Αυτές οι υλοποιήσεις είναι οι επίσημα υποστηριζόμενες από το Σχέδιο Debian και είναι είτε μέρος μιας επίσημης κυκλοφορίας είτε μέρος μιας προσεχούς.
| Υλοποίηση | Αρχιτεκτονική | Προστέθηκε | Περιγραφή | Κατάσταση |
|---|---|---|---|---|
| amd64 | 64-μπιτη PC (amd64) | Υλοποίηση σε 64-μπιτους επεξεργαστές x86, για υποστήριξη τόσο του 32-μπιτου όσο και του 64-μπιτου χώρου χρήστη (userland). Αυτή η υλοποίηση υποστηρίζει τους 64-μπιτους επεξεργαστές Opteron, Athlon και Sempron της AMD και τους επεξεργαστές της Intel με υποστήριξη της πλατφόρμας Intel 64, συμπεριλαμβανομένων αυτών της σειράς Pentium D και διαφόρων σειρών Xeon κσι Core. | 4.0 | κυκλοφορεί |
| arm64 | 64-μπιτη ARM (AArch64) | Υλοποίηση στην 64-μπιτη αρχιτεκτονική ARM με την καινούρια έκδοση 8 του σετ εντολών (installation set) (που αποκαλείται AArch64), για επεξεργαστές όπως οι Applied Micro X-Gene, AMD Seattle και Cavium ThunderX. | 8 | κυκλοφορεί |
| armel | EABI ARM | Υλοποίηση για την 32-μπιτη little-endian αρχιτεκτονική ARM με χρήση του Embedded ABI, που υποστηρίζει επεξεργαστές ARM συμβατές με το σετ εντολών v5te. Αυτή η υλοποίηση δεν εκμεταλλεύεται μονάδες κινητής υποδιαστολής (floating-point units, FPU). | 5.0 | κυκλοφορεί (μερική υλοποίηση) |
| armhf | Hard Float ABI ARM | Υλοποίηση στην αρχιτεκτονική little-endian ARM, για μητρικές και συσκευές που κυκλοφορούν με μονάδα κινητής υποδιαστολής (FPU) και άλλα σύγχρονα χαρακτηριστικά επεξεργαστών ARM. Η υλοποίηση αυτή απαιτεί τουλάχιστον έναν επεξεργαστή ARMv7 με υποστήριξη κινητής υποδιαστολής Thumb-2 και VFP3-D16. | 7.0 | κυκλοφορεί |
| i386 | 32-μπιτη PC (i386) | Υλοποίηση σε 32-μπιτους x86 επεξεργαστές, στους οποίους αναπτύχθηκε αρχικά το Linux για επεξεργαστές Intel 386, εξ ου και η σύντομη ονομασία. Το Debian υποστηρίζει όλους τους επεξεργαστές αρχιτεκτονικής IA-32 από την Intel (συμπεριλαμβανομένων όλων των σειρών Pentium και πιο πρόσφατα μηχανήματα Core Duo σε 32-μπιτη λειτουργία), την AMD (K6, όλες τις σειρές Athlon και τη σειρά Athlon64 σε 32-μπιτη λειτουργία), την Cyrix και επεξεργαστές άλλων κατασκευαστών. | 1.1 | κυκλοφορεί (μερική υλοποίηση |
| ppc64el | POWER7+, POWER8 | Υλοποίηση για την 64-μπιτη little-endian αρχιτεκτονική POWER, με χρήση του καινούριου Open Power ELFv2 ABI. | 8 | κυκλοφορεί |
| riscv64 | RISC-V (64-μπιτη little endian) | Υλοποίηση για 64-μπιτη little-endian RISC-V, μια ελεύθερη/ανοιχτή αρχιτεκτονική σετ εντολών (ISA). | 13 | κυκλοφορεί |
| s390x | System z | Υλοποίηση στον 64-μπιτη χώρο χρήστη (userland) για τα συστήματα mainframe IBM System z. | 7.0 | κυκλοφορεί |
Λίστα άλλων υλοποιήσεων
Οι υλοποιήσεις που ακολουθούν αποτελούν είναι είτε προσπάθειες σε εξέλιξη με τον τελικό στόχο να προαχθούν σε αρχιτεκτονικές με επίσημη κυκλοφορία, είτε υλοποιήσεις που είχαν κάποτε επίσημη υποστήριξη αλλά σταμάτησαν να κυκλοφορούν επειδή απέτυχαν στην εκπλήρωση των απαιτήσεων για την επίσημη κυκλοφορία είτε επειδή υπήρξε περιορισμένο ενδιαφέρον από προγραμματιστές/προγραμματίστριες, είτε υλοποιήσεις πάνω στις οποίες δεν δουλεύει κανείς/καμμιά και αναφέρονται εδώ μόνο για λόγους ιστορικού ενδιαφέροντος.
Αυτές οι υλοποιήσεις, εφόσον υποστηρίζονται ακόμα ενργά, είναι διαθέσιμες στις https://www.ports.debian.org/ υποδομές μας.
Υπάρχουν διαθέσιμα ανεπίσημα μέσα εγκατάστασης για μερικές από τις παρακάτων υλοποιήσεις στη σελίδα https://cdimage.debian.org/cdimage/ports. Αυτές οι εικόνες συντηρούνται από τις Ομάδες των αντίστοιχων Υλοποιήσεων του Debian.
| Υλοποίηση | Αρχιτεκτονική | Περιγραφή | Προστέθηκε | Καταργήθηκε | Κατάσταση | Την διαδέχτηκε |
|---|---|---|---|---|---|---|
| alpha | Alpha | Υλοποίηση στην 64-μπιτη αρχιτεκτονική RISC Alpha. | 2.1 | 6.0 | ports | - |
| arm | OABI ARM | Υλοποίηση στην 32-μπιτη little-endian αρχιτεκτονική ARM με χρήση του παλιού ABI. | 2.2 | 6.0 | καταργημένη | armel |
| avr32 | Atmel 32-bit RISC | Υλοποίηση στην 32-μπιτη RISC αρχιτεκτονική της Atmel, AVR32. | - | - | καταργημένη | - |
| hppa | HP PA-RISC | Υλοποίηση στην 32-μπιτη PA-RISC αρχιτεκτονική της Hewlett-Packard. | 3.0 | 6.0 | ports | - |
| hurd-i386 | 32-μπιτη PC (i386) | Υλοποίηση στο λειτουργικό σύστημα GNU Hurd, για 32-μπιτους επεξεργαστές x86. | - | - | ports | - |
| hurd-amd64 | 64-μπιτη PC (amd64) | Υλοποίηση για το ΛΣ GNU Hurd, για 64-μπιτους επεξεργαστές x86. It supports only 64-μπιτη, not 32-μπιτη along 64-μπιτη. | - | - | ports | - |
| ia64 | Intel Itanium IA-64 | Υλοποίηση στην πρώτη 64-μπιτη αρχιτεκτονική της Intel. Σημείωση: δεν θα πρέπει να υπάρξει σύγχυση με τις πιο πρόσφατες 64-μπιτες επεκτάσεις της Intel για επεξεργαστές Pentium 4 και Celeron, που αποκαλούνται Intel 64· για αυτές δείτε την υλοποίηση amd64. | 3.0 | 8 | καταργημένη | - |
| kfreebsd-amd64 | 64-μπιτη PC (amd64) | Υλοποίηση στον πυρήνα του FreeBSD με χρήση της glibc. Κυκλοφόρησε ως η πρώτη υλοποίηση του Debian για πυρήνα διαφορετικό του Linux και ως τεχνολογική προεπισκόπηση. | 6.0 | 8 | καταργημένη | - |
| kfreebsd-i386 | 32-μπιτη PC (i386) | Υλοποίηση στον πυρήνα του FreeBSD με χρήση της glibc. Κυκλοφόρησε ως η πρώτη υλοποίηση του Debian για πυρήνα διαφορετικό του Linux και ως τεχνολογική προεπισκόπηση. | 6.0 | 8 | καταργημένη | - |
| loong64 | LoongArch (64-μπιτη little endian) | Υλοποίηση για την for 64-μπιτη little-endian αρχιτεκτονική LoongArch. | - | - | ports | - |
| m32 | M32R | Υλοποίηση για τον 32-μπιτο μικροεπεξεργαστή RISC της Renesas Technology. | - | - | καταργημένη | - |
| m68k | Motorola 68k | Υλοποίηση για την σειρά 32-μπιτων επεξεργαστών Motorola 68k — συγκεκριμένα τη σειρά σταθμών εργασίας Sun3, τους προσωπικούς υπολογιστές Apple Macintosh, και τους προσωπικούς υπολογιστές Atari και Amiga. | 2.0 | 4.0 | ports | - |
| mips | MIPS (32-bit big-endian mode) | Υλοποίηση της αρχιτεκτονικής MIPS που χρησιμοποιείται σε μηχανήματα SGI (32-bit big-endian). | 3.0 | 11 | καταργημένη | - |
| mipsel | MIPS (32-bit little-endian mode) | Υλοποίηση της αρχιτεκτονικής MIPS που χρησιμοποιείται σε συστήματα Digital DECstations (32-bit little-endian). | 3.0 | 13 | καταργημένη | - |
| mips64el | MIPS (64-bit little-endian mode) | Υλοποίηση στην 64-μπιτη little-endian N64 ABI για την αρχιτεκτονική MIPS64r1 ISA και μονάδα κινητής υποδιαστολής σε hardware. | 9 | 13 | καταργημένη | |
| netbsd-i386 | 32-μπιτη PC (i386) | Υλοποίηση στον πυρήνα του NetBSD και την libc, για 32-μπιτους επεξεργαστές x86. | - | - | καταργημένη | - |
| netbsd-alpha | Alpha | Υλοποίηση για τον πυρήνατ του NetBSD και την libc, για 64-μπιτους επεξεργαστές Alpha. | - | - | καταργημένη | - |
| or1k | OpenRISC 1200 | Υλοποίηση για τον 32-μπιτο ανοιχτό (open source) επεξεργαστή OpenRISC 1200. | - | - | καταργημένη | - |
| powerpc | Motorola/IBM PowerPC | Υλοποίηση για αρκετά από τα 32-μπιτα μοντέλα Apple Macintosh PowerMac και τα ανοιχτής αρχιτεκτονικής μηχανήματα CHRP και PReP. | 2.2 | 9 | ports | - |
| powerpcspe | PowerPC Signal Processing Engine | Υλοποίηση για το υλικό τύπου "Signal Processing Engine" που βρίσκετα σε χαμηλής κατανάλωσης 32-μπιτους επεξεργαστές FreeScale και IBM "e500". | - | - | καταργημένη | - |
| ppc64 | POWER4 έως και POWER9 | Υλοποίηση για την 64-μπιτη big-endian αρχιτεκτονική POWER, με χρήση του PowerPC ELF ABI Supplement. | - | - | ports | - |
| s390 | S/390 και zSeries | Υλοποίηση σε 32-μπιτους IBM S/390 εξυπηρετητές. | 3.0 | 8 | καταργημένη | s390x |
| sparc | Sun SPARC | Υλοποίηση για την 32-μπιτη σειρά σταθμών εργασίας Sun UltraSPARC, καθώς και μερικά από τα συστήματα που τους διαδέχτηκαν στις αρχιτεκτονικές sun4. | 2.1 | 8 | καταργημένη | sparc64 |
| sparc64 | 64-μπιτη SPARC | Υλοποίηση για 64-μπιτους επεξεργαστές SPARC. | - | - | ports | - |
| sh4 | SuperH | Υλοποίηση για 32-μπιτους επεξεργαστές Hitachi SuperH. Υποστηρίζει επίσης τον open source επεξεργαστή J-Core. | - | - | ports | - |
| x32 | 64-bit PC με 32-bit δείκτες | Υλοποίηση στο amd64/x86_64 x32 ABI, που χρησιμοποιεί το σετ εντολών amd64 αλλά με 32-μπιτους δείκτες, ώστε να συνδυάσει το μεγαλύτερο σετ καταγραφής (register set) της ISA με το μικρότερο αποτύπωμα (φυσικής) μνήμης και λανθάνουσας μνήμης (cache) που προέρχεται από 32-μπιτους δείκτες. | - | - | ports | - |
Πολλά από τα παραπάνω ονόματα υπολογιστών και επεξεργαστών είναι εμπορικά σήματα και καταχωρημένα εμπορικά σήματα των κατασκευαστών τους.